Diyabet Tedavisinde Anahtar Kelime; Eğitim ve Farkındalık!
Dünya hastalıklar konusunda rekora koşuyor. Üstelik Dünya Sağlık Örgütü, dünya tarihinde ilke kez bir sonraki kuşağın ömrünün önceki kuşağa göre kısa olacağını söylüyor. Tüm bunların temelinde çığ gibi büyüyen hastalıklar ve bu hastalığı besleyen yanlış yaşam düzenimiz var. Üstelik bazı hastalıklar var ki, farkındalık ve bilinçli olma noktasında sınıfta kalıyoruz. Giderek artan diyabet gibi… Avrasya Hastanesi’nden İç Hastalıkları Uzmanı Ayşegül Navdar, diyabetle ile ilgili bilinmesi gerekenleri anlatıyor.
Diyabet (şeker hastalığı) nedir?
Pankreasın yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren hastalığa diyabet denir. Çağın en yaygın hastalığı olarak gösterilen diyabet, tedavi edilmediğinde çeşitli hastalıklara davetiye çıkarıyor.
Diyabet nasıl ortaya çıkar?
Diyabetin ortaya çıkmasında en etkili sebep insülin ile ilgilidir. İnsülinin salgılanamaması ya da etkisiz kalması sonucunda hücrenin enerjisini karşılamak gibi çok önemli bir görevi olan şeker(glikoz) hücreye giremez. Hücreye giremeyen şeker kanda birikir ve kanda normal bulunması gereken miktardan daha fazla bulunur. Bu da bütün hücrelere zarar verir. Çünkü fazla şeker vücutta zehir gibidir. Şeker hastalığı kalıtsal ve çevresel faktörlere bağlanmaktadır.
Diyabetin nedenleri;
• Ailesinde şeker hastası olan birinin olması,
• Fazla kilolu olması,
• Hızlı yemek yiyip, çabuk acıkması,
• Yüksek tansiyonu olması,
• Kandaki yağ oranının fazla olması,
• Hareketsizlik,
• Pankreasın kronik iltihabı, pankreas tümörleri ve ameliyatları, hiper tiroidi, hipo tiroidi, akromegali gibi bazı hormon hastalıkları
• Stres,
• Kolesterolü olması,
Diyabetin belirtileri nelerdir?
• Çok fazla su içme isteği,
• Bir anda iştahın açılması,
• Fazla yemek yeme,
• Çok sık idrara çıkma,
• Geceleri sık sık idrara çıkma,
• Halsizlik ve yorgunluk,
• Yaraların geç iyileşmesi,
• Açıklanamayan kilo kaybı,
• Sık enfeksiyon,
• Diş etlerinde hassasiyet,
• Bulanık görme en sık görülen belirtilerdir.
Diyabet tipleri nelerdir?
Tip 1 Diyabet: Pankreasta insülin yapan beta hücreler hasarlanır ya da insülin yapımını engelleyecek hastalıklar ortaya çıkarsa tip 1 diyabet ortaya çıkar. Başlaması çok zaman almaz. Genellikle birkaç gün ya da birkaç hafta içinde ortaya çıkar.
Tip 2 Diyabet: Tip 2 diyabetli kişiler insülin üretir. Ancak üretilen insülin hedef dokularda etkili olarak kullanamazlar. Tip 2 diyabeti, Tip 1 diyabete kıyasla daha sık görülür. Diyabetli kişilerin %90’ı Tip 2 diyabetlidir.
Kimler risk altında?
Diyabet söz konusu olduğunda obezite veya fazla kilolu olan insanlar en çok risk grubuna giren hastalar arasında yer alıyor. Bunun dışında yüksek tansiyon hastalığı bulunanlar, kolesterolü yüksek olup, iyi kolesterolü düşük olanlar, sedanter bir yaşam sürenler, polikistik over sendromu, gebelik şekeri yüksek olanlar ve ileri yaşta olanlar da risk gurubu altındadır.
Diyabet hastalığı tanısı nasıl konulur?
Şeker hastalığı kandaki şeker değerinin belli seviyelerin üzerinde olması ile anlaşılır. Şeker hastalığı belirtileri olan kişide şeker hastalığı tanısı için;
• Açlık kan şekerinin 126 mg/dl üzerinde olduğu iki ayrı testle onaylanması,
• Herhangi bir dönemde (2 ayrı testte onaylanmış) rastgele bakılan şeker seviyesinin 200 mg/dl üzerinde olması.
• HbA1c denilen değerinin(3 aylık şeker testi olarak bilinir) 6.5 mg/dl üzerinde olması
• Şeker yükleme testi(OGTT) sonrası 2. saat şeker seviyelerinin 200 mg/dl üzerinde olması
Bu testlerden biri pozitif çıktığında diyabet (şeker hastalığı) tanısı konulur.
Diyabet hastalığının tedavisi
Diyabette tedavi kandaki şeker miktarının kontrol altına alınması esasına dayanır. Bunun için öncelikle hastaya diyet yaptırılır, yasaklı yiyecekler olacağı için kişinin bu diyete uyması çok önemlidir. Bunun dışında hastalara spor yapmaları önerilir. Eğer bu yöntemlerle başarıya ulaşılmamışsa önemli tedavi yöntemi olan insülin alımı uygulanır. 2.Tip diyabette ise şeker düşürücü ilaçlar kullanılmaktadır. Tüketilmesi yararlı olan besinler de tedavi sürecinde önemlidir. Süt, peynir, yoğurt, tavuk, balık, kuru baklagiller, ekmek ve tahıl ürünleri, sebze ve meyve gibi besinler günlük diyette bulunması gerekenlerdir.
Tip 2 Diyabet tedavisi için diyabet ameliyatı da uygulanmaktadır. Eğer kişi hastalığını kontrol etmekte zorlanıyor ve şeker hapları veya insülin tedavisine rağmen şekeri yüksek seyrediyorsa bu yöntem uygulanmaktadır. Diyabet ameliyatıyla bağırsak sisteminde yer değiştirme yapılır. Bu sayede hücrelerin insülin salgılama potansiyeli artar. Bu operasyonla 2.Tip hastaların %95 i ilaç ve insülin kullanmak zorunda kalmazlar.
Tedavinin en önemli noktası eğitim!
Söz konusu diyabet olduğunda her ne kadar çoğu şeyi bildiğimizi düşünsek de toplum olarak bu konuda sınıfta kalıyoruz. Daha çok kulaktan dolma bilgilere sığındığımız diyabet hastalığı ise çevreden duyduklarımızın çok daha ötesinde bir hastalık. Bu sebeple tedavinin en önemli noktası eğitimdir.
