Bir hastalık düşünün ki, kendini belli etmeden sinsice ilerliyor. Hiçbir belirti ve şikayet vermeyen bu hastalık, bir gece ansızın şiddetli bir ağrıyla soluğu hastanede almanıza yol açıyor.
Sessiz hastalık olarak bilinen bu hastalık safra kesesi taşlarından başkası değildir. Avrasya Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Abdülkerim Özakay, safra kesesi taşlarının tedavi edilmemesi halinde çok daha büyük problemlerin ortaya çıktığına dikkat çekerek, önemli bilgiler verdi.
Safra kesesi vücuttaki toksinlerin atılmasına yardımcı oluyor
Safra, karaciğerde sentez edilen ve karaciğer içi safra kanalları ile onikiparmak bağırsağına aktarılan bir vücut sıvısıdır. Günlük 1,5 litre arasında sentez edilir. Karaciğerde üretilen safranın küçük bir kısmı, safra kesesinde depolanır. Safra kesesi ise karaciğerin alt kısmında karaciğere yapışık olarak bulunan yaklaşık 50 ml safra depolama kapasitesi bulunan kanalı ile ana safra yoluna açılan ve karaciğerde yapılan safranın küçük bir kısmının depolanması ve yoğunlaştırılması ile ilgili bir organdır.
Safra kesesinin içinde depolanan safranın sıvı kısmı emilir ve daha kıvamlı hale getirilir. Özellikle yağlı bir yemek sonrasında safra kesesi uyarılır, kese kasılır ve içindeki safrayı onikiparmak bağırsağına boşaltır. Aktarılan bu safra, fosfolipitler, kolesterol, safra tuzları bilirubin gibi organik ve elektrolitler gibi organik olmayan maddeler içerir. Safra besinler ile alınan suda çöznmeyen zellikteki lipidlerin ve kolesterolün çözülmesini ve emilmesini sağlar.
Safra kesemde taş var!
Karaciğer tarafından üretilen safranın bir kısmı, safra kesesinde depolanıp, yoğunlaştırılarak ortak kanal ile on iki parmak bağırsağa iletilir. Yağlı gıdaların sindirilebilmesi için burada besinler ile karışır. Bu durum sonucunda safranın kimyasal yapısındaki dengesizlikler sonucu safra taşları oluşabilir. Safra kesesinde taş oluşmasının arkasında birçok farklı neden bulunuyor. Genel olarak;
• Safra yoğunluğunun artması,
• Bazı kan hastalıkları,
• Bazı maddelerin kandaki oranının artması,
• Safra yolu tıkanıklıkları taş oluşumuna yol açar.
Safra kesesinde risk faktörü nelerdir?
Kadınlarda safra kesesi taşı oluşumu riski kadınlarda erkeklere oranla 2-3 kat fazladır.
Bunun yanı sıra;
• Hamile olmak,
• Çok fazla doğum yapmak,
• Aile hikayesinde safra kesesi taşı problemi olmak,
• Aşırı kilolu olmak,
• Bir anda çok kilo vermek veya almak,
• Safra yapısındaki kolesterol miktarının artması,
• Şeker hastaları,
• Östrojen içeren ilaç kullanmak,
• Kolesterol düşürücü ilaç kullanmak,
• Uzun süre aç kalmak.
Sessizce ilerliyor, bir anda ortaya çıkıyor
Sinsi bir hastalık olan safra kesesi taşı, genel olarak anlamlı bir şikayete yol açmadığı için çoğunlukla tesadüfen saptanan bir hastalıktır. Özellikle yağlı yemek yedikten yaklaşık yarım saat sonra Bir anda ortaya çıkan şiddetli ağrılarla kendini belli eden safra kesesi taşları Bir anda ortaya çıkan şiddetli ağrılarla kendini belli eden safra kesesi taşları hastaların doktora gitmesine sebep olur. Yaşanan ağrılar ise oluşan taşın safra kesesinin boşalmasına engel olmasıyla ortaya çıkar. Visseral ağrı olarak tanımlanan bu ağrı, göbekle göğüs kafesi arasındaki bölümde hissedilir. Genellikle omuza ve sırta vurur. Çoğu zaman hastalar midelerinin ağrıdıklarını düşünürler. Ancak gerçek, yapılan muayene ve tetkiklerle ortaya çıkar.
Sırt ağrılarına dikkat!
Ağrıların şiddetli bir boyuta ulaşması safra kesesi koliği olarak adlandırılır. Safra kesesindeki gerilme arttıkça kan akışında da bozulmalar meydana gelir. Bu durumda ise safra kesesi duvarında iltihaplanma yaşanabilir. Ortaya çıkan iltihaplanma genel olarak karnın üst kısmını ve sırtı etkiler. Çoğu kişi nefes alırken batma yaadığını söyler. Batma ve ağrı genel olarak safra kesesindeki taşların yarattığı şikayetlerden sadece bir kaçıdır. Bunun yanı sıra;
• Ateş,
• Bulantı,
• Kusma,
• Gaz sancısı,
• Şişkinlik,
• Hazımsızlıkla da kendini belli ediyor.
Tedavi edilmeyen taşlar, ölüme yol açabilir
Safra kesesi ve safra yolları karaciğerde toksinlerin ve sindirim enzimlerinin barsağa atılmasına yardımcı olur. Taşların yol açtığı sağlık problemleri tedavi edilmediğinde çok ciddi hastalıklara yol açar.
Taş sebebiyle tıkanan safra kesesi sarılığa yol açar. Bu durumda safra karaciğerde birikmeye başlayarak karaciğer fonksiyonlarının yerine getirmesini zorlaştırır. Bunun dışında safra kanalıyla beraber barsağa uzanan pankreas kanalının tıkanması, pankreasa zarar verebilir. Pankreatite denilen ciddi bir hastalığa neden olabilir. Karın ağrısıyla başlayan bu durum, tedavi edilmedikçe ölüme bile yol açabilir. Ayrıca iltihaplı safra bezesi gangrenleşebilir, delinebilir ve peritonit denilen ciddi karın içi iltihaplanmasına neden olabilir.
Safra kesesi taşı tedavisi için ameliyat şart mı?
Ameliyata engel durumu olmayan safra kesesi taşı bulunan hastaların büyük bir bölümü ameliyatla tedavi edilmektedir. Ameliyat 2 farklı şekilde uygulanmaktadır. Eskiden açık yapılan safra kesesi ameliyatları, günümüzde %95’in üzerinde bir oranda laparoskopik, yani kapalı yöntem ile yapılmaktadır. Bu ameliyatta karına açılan 3-4 adet 1 cm’lik delikten yerleştirilen aletler ile safra kesesi alınır. Ameliyat süresi genellikle 1 saatten kısadır. Ameliyat sonrası erken dönemde hasta ayağa kalkabilmekte, yürüyebilmekte ve yemek yiyebilmektedir. Ameliyat için ortalama 1 gün hastanede yatış yeterlidir. Genellikle hastalar ameliyatın ertesi veya sonraki gününde taburcu edilir.
