Hedefiniz belli ama rotanız yok mu? Rutin iyi, güzel de hayata yeni heyecanlar gerekmiyor mu? Yeni ve sağlıklı alışkanlıklar kazanmak, yaşamınızı daha kaliteli hale getirmek fikri sizin de aklınızı çelmiyor mu? Her defasında ‘Ben yapamam, olmuyor’ demekten yoruldunuz mu?
Bu noktada alışkanlık kazanmak ve hayatınıza yeni bir yön vermek için gereken yol haritasını Avrasya Hastanesi Psikiyatri Uzmanı anlatıyor.
Yeni bir alışkanlık kazanmak
Hayatta hepimizin yapmak istediği ancak bir alışkanlık haline getiremediği için yarım kalan davranışları, istekleri vardır. Bu kimi zaman sağlıklı beslenmek, kimi zaman düzenli spor yapmak, kimi zaman kitap okumak kimi zamansa yeni bir hobi edinmek olabilir. Büyük bir motivasyonla başlanan ama bir türlü arkası gelmeyen isteklerin alışkanlığa dönüşmesi birçoğumuz için imkansız gibi görünebiliyor. Bu noktada yeni bir alışkanlık kazanmak için beyninizi ikna etmeniz gerekiyor. Ama nasıl? Bu durum sanıldığı kadar kolay değil çoğu zaman mevcut bir alışkanlığı bırakmaktan daha zor olabiliyor. Ki, var olan bir alışkanlığın ne kadar zor bırakıldığını yaşayan bilir. Örneğin sigarayı bırakmak isteyen bir kişi zorlu yollardan ve süreçlerden geçer. Kararlı olduğunda ise sonuç başarıdır.
Sihirli bir formülü var mıdır?
Bizi yeni ve sağlıklı alışkanlıklardan alıkoyan nedir? Motivasyonsa motivasyon, istekse istek… Şöyle ki, rutini seviyor, güvenli alanımızın dışna çıkmayı ise sevmiyoruz. Ama bir noktadan sonra tatmin duygusu azalmaya başlıyor ve yeni heyecanlar arıyoruz. Hayatta bir amacımız olmadan yolumuzu kaybediyoruz. Her gün aynı saatte kalıp işe gitmek rutininin dışına çıkmak istiyor ve başarının, tatmin olma duygusunun hazzını yaşamak istiyoruz. Sonuç olarak yeni alışkanlıklara yöneliyoruz. Bazı yazılarda alışkanlık kazanmanın formülleri veriliyor. Ne yazık ki, alışkanlık kazanmanın sihirli bir formülü veya 21 günlük bir süreden sonra beynimize yüklenen bir formatı yok. Ama kararlı bir şekilde uygulandığında bu alışkanlığı kazandıracak etkili yolları vardır.
Alışkanlık kazanmanın da bir kolayı var
Alışkanlık edinmeyi istemek kolaydır, edinmek ise zor. Bu noktada sürecin psikolojik arka planını bilmek çok önemlidir. Öncelikle tüm alışkanlıklar, alışkanlık döngüsü denilen üç aşamalı bir süreç sonucunda oluşur. Alışkanlık döngüsünde başlama işareti, rutin ve ödül aşamaları vardır. İlk aşama başlama işareti yani beynin otomatik pilota geçme aşamasıdır. Sürecin bu noktasında, beyniniz kararları sonra düşünmek için bir kenara iter. İkinci aşama olan rutin, başlangıç işareti oluştuktan sonra yaptığınız tüm hareketleri kapsar. Bu aşamalar, son aşama olan ödül yaşanmadan gerçekleşmez. Ödül, beynin bu hareketi hatırlayıp ileride tekrar etmesine yardımcı olur.
Motivasyon emici; ego tükenmesi
Yeni bir alışkanlık kazanmak istediğimizde bizi durduran motivasyonumuzu düşüren bazı unsurlar vardır. Bunların başında ise tükenmek gelir. Tükenmek; bir kişinin düşüncelerini, duygularını ve eylemlerini düzene sokma kapasitesinin azalmasıdır. Tükenmek irademiz ile doğrudan bağlantılı olduğu için yeni alışkanlıkların kazanılması noktasında belirleyici olabilir. Bu noktada iradeyi terbiye etmenin yolu, tek başına odaklanmak istediğiniz alışkanlığınızı belirlemektir.
Hedefinizin olmadan bir labirentin içinde dönüp dolaşırsınız
Yeni bir alışkanlık kazanmanın ilk adımı kesinlikle gerçekçi ve net hedefler koymaktır. Bunun için kendinize bir hedef belirleyin. Ama hedefinizi doğru ifade etmek çok önemlidir. Örneğin kilo vereceğim yerine günde 1200 kalori alıp kilo vereceğim derseniz beyniniz için daha ulaşılabilir ve net bir rota belirlemiş olursunuz. Başka bir örnek verecek olursak, ‘düzenli olarak kitap okuma alışkanlığı kazanacağım’ demek yerine ‘günde şu kadar sayfa kitap okuyacağım’ demelisiniz. Küçük hedefleri tamamladıkça yenilerine geçerek, en sondaki büyük hedefe daha kolay bir şekilde ulaşmış olursunuz.
Planlı ve düzenli olun
Hedefiniz belli, bu hedefi günlük uygulayacak şekilde yorumladınız. Şimdi sıra planlı ve düzenli olmakta. Örneğin hedefiniz kilo vermek. 3 aylık bir süreniz varsa üç aylık da bir planınız olmalıdır. Bu noktada günlük olarak üç aylık bir çizelge oluşturabilirsiniz. Hem kat ettiğiniz hem de kalan yolunuzu görebilirsiniz.
Hedeflerinize ulaşmak için yardımcılar bulun
Sizi hedefinizden uzaklaştıracak öğelerle vedalaşmalı, sizi alışkanlıklarınızı sürdürme konusunda destek olacak unsurlara yönelmelisiniz. Örneğin ‘Her gün bir bardak yeşil çay içeceğim’ diyerek bir alışkanlık kazanma yolculuğuna çıktınız. Ofisteki masanızdan ve yakınınızdan diğer çay çeşitlerini ve zararlı abur cuburları uzaklaştırın. Size çay içmenizi hatırlatacak bir not olsun, aynı zamanda çayınızı da masanızda tutun. Tüketeceğiniz çayı daha istenebilir kılmak için çok güzel bir fincan edinebilirsiniz. Düzenli kitap okumak istiyorsanız ilginizi çeken kitaplar satın almalı ve gözünüzün önüne bir yerlere koymalısınız.
Alışkanlıklarınızı parçalara blün
Kendinizi, iradenizi ve beyninizi ikna etmenin en kolay yolu alışkanlıklarımızı parçalara ayırmaktır. Yani eğer hedefiniz günde 100 sayfa kitap okumaksa, bunu 50’şer 50’şer olarak iki parta bölebilirsiniz. Örneğin, günde 20 dakika meditasyon yapmayı alışkanlık haline mi getirmek istiyorsunuz? İlk etapta 10’ar dakikalık bölümler halinde meditasyon yaparak işe başlamalısınız.
Kendinizi motive edin
Zorlanacağınız, geri düştüğünüz hedefinizden saptığınız anlar olabilir. Önemli olan yine yapamadım demek yerine kaldığınız yerden devam etmeyi bilmektir. Pes etmeye meylettiğinizi anladığınızda, kendinizi motive etmeyi öğrenmeli, bunun için de size iyi hissettiren şeylere yönelmelisiniz. Olmuyor, yapamıyorum demeye yakınlaştığınız anda o alışkanlığı kazandığınızda hayatınızın ne yönde değişeceğini düşünüp, bunları yazarak kendinizi motive etmeyi deneyebilirsiniz.
