Yaşlılık pek çok şeyi bizden zamanla alıp götürür. Ama bazılarına karşı koymak ya da geciktirmek mümkün. Peki nasıl?
Haşl arasında “kas erimesi” olarak da bilinen sarkopeni hareketlerimizi sınırlarken günlük yaşamımızı oldukça olumsuz etkiliyor. Neden olur, nasıl başa çıkabiliriz, Avrasya Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Şenay Şıldır anlatıyor.
Sarkopeni (Kas erimesi) nedir?
Geriatrik bir sendrom olan sarkopeni, yaşa bağlı olarak kas fonksiyonlarında, gücünde ve kitlesinde yaşanan azalmadır. Yaşlı nüfusun giderek artmasıyla daha sık görülmeye başlanan sarkopenin klinik etkileri çok yüksektir. Fiziksel yetersizlik ve düşük yaşam kalitesine sebep olan sarkopeni, fonksiyonel azalma sebebiyle disabilite, yorgunluk ve düşmeye yol açabilir.
Yanlış beslenme ve stres de hastalığı tetikliyor
Normal şartlarda bir insanda kas gelişimi 30 yaşına kadar devam eder, bu yaştan sonra ise azalmaya başlar. Zamanla kaslarda meydana gelen güç kaybı normal karşılanır ancak bu durum azami seviyeleri aştığında sarkopeniden bahsetmek mümkündür. Kas erimesi olarak da adlandırılan sarkopeni, kişinin hareket kabiliyetini kısıtladığı için başkalarına olan bağımlılığı arttırır. Yaş ilerledikçe etkileri artan sarkopeni, nadir de olsa çocuklarda ve gençlerde de görülebilir. En büyük oluşum nedeni yaşlılık olsa da kötü beslenme ve modern çağın kaçınılmaz gerçeği stres de sarkopenin ortaya çıkmasında etkilidir.
Sarkopeni neden olur?
- Yaşlanma,
- Yanlış beslenme,
- Hareketsizlik,
- Diyabet,
- Obezite,
- Duygudurum bozuklukları,
- Büyüme hormonlarının salınımının giderek azalması
- Genetik faktörler,
- Sigara ve alkol tüketimi,
- Çok düşük ağırlıkla doğmak,
- Stres,
- D vitamini eksikliği.
Sarkopenin belirtileri nelerdir?
- Hareket ederken zorlanma,
- Merdiven çıkarken zorlanma,
- Zayıflık,
- Kaslarda güçsüzlük,
- Kaslarda dayanıksızlık,
- Kas kitlesinde azalma.
İnsülin direnci, hastalığı doğrudan etkiliyor
50 yaş ve üzeri bireylerin %60’ında görülen sarkopeni, bazı hastalıklarla ilişkilidir. Bunlardan biri olan insülin direnci, kas fonksiyonlarının bozulmasına yol açar. İskelet kas kütlesinden azalmaya yol açan insülin direnci, ciddi bir risk faktörü oluşturmaktadır. Konuyla ilgili yapılan araştırmalar da bunu kanıtladığından insülin direnci olan kişilerin mutlaka ideal kiloda olması ve bol bol hareket etmesi gerekir. Çünkü sarkopeni olan hastalarda yağ oranı fazla, kas oranı düşüktür. Bu durum hareket kabiliyetini daha da olumsuz etkiler.
Sarkopeni nasıl teşhis edilir?
Kadınlarda ve düşük kilo ile doğanlarda daha çok rastlanılan sarkopenin tanı yöntemleri modern tekniklerle kolay hale gelmiştir. Kas kütlesi, kas gücü ve fiziksel performansın değerlendirilmesi için Bilgisayarlı tomografi, MR ve gelişmiş x ışını teknolojileri tercih edilir. Bunun yanı sıra bazı fiziki kriterler de teşhis için önemlidir. Bunlar; el sıkma kuvveti, merdiven tırmanma gücü, genel yürüme hızı gibi…
Sarkopenide tedavi yaklaşımları
Sarkopeni tedavisinde amaç, fiziksel egzersiz ve uygun beslenme yöntemleri ile hastayı desteklemektir. Fiziksel aktivite söz konusu olduğunda kişilere orta dereceli egzersizler verilir ve bu egzersizleri protein ve D vitamini yönünden zengin bir beslenme ile desteklemesi istenir. Bunların yanı sıra hormonal tedaviler ve ACE inhibitörleri de tedaviye dahil edilerek hastanın kas fonksiyonlarını geri kazanması hedeflenir.
