Halk arasında fil hastalığı olarak bilinen lenf ödem, ciltte ve dokularda büyümelere ve şişkinliklere yol açarak sadece yaşam kalitesini düşürmüyor. Aynı zamanda estetik kaygıları da beraberinde getiriyor. Genellikle ameliyat ve kanser tedavisi sonrası gelişen lenf ödem, doğuştan oluşarak sonradan da kendini belli edebiliyor. Avrasya Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı, çok bilinmeyen bir hastalık olan lenf ödem hakkında önemli bilgiler veriyor.
Lenf ödem nedir?
Lenf damarları, lenf kılcalları, lenf hücreleri, lenf nodülleri ve bademcikler, timüs bezi ve dalakta oluşan lenf sistemindeki bozukluktan dolayı hücreler arası sıvıda oluşan artışa lenf ödem denir. Çeşitli sebeplere bağlı olarak lenfatik sistemin düzgün çalışmadığı veya damarlardaki sıvıyı drene edemediği durumlarda doku içinde sıvı birikmesi yaşanabilir.
Lenf ödem neden oluşur?
Lenf ödemin oluşması primer ve sekonder olarak ikiye ayrılır. Primer yani birinci neden; doğumsal olarak lenf dolaşımında bozukluk sebebiyle oluşan lenf ödemdir. Bu ödemde lenf damarları hiç gelişmez veya daha az gelişmiştir. Bu bozukluk doğum esnasında veya ileri yaşlarda ortaya çıkabilir. Sekonder ödem ise lenf dolaşımını bozan nedenler sebebiyle yaşanır. Sekonder ödem; lenf bezlerinin alınması, selülit ve lenfanjit gibi enfeksiyonlar, travma ve radyoterapiye bağlı olarak gelişebilir.
Kalbe uzak olması sebebiyle en fazla bacaklarda ve diz altı bölgesinde görülür. Şöyle ki, iyi çalışamayan venz sistem, kanı kalbe iletmediğinde yardıma lenf sistemi gelir, yardım esnasında lenf sistemine aşırı yük biner ve lenf kapakları işlevini yerine getiremez. Sonucunda lenf ödem oluşur.
Nedeni bilinmeyen bir kadın hastalığı olan lipödem yüzünden gelişen lenf ödem de genellikle adet döneminde veya hamilelikte görülüyor. Vücutta yağ artışı gözlemleniyor. Artan yağ oranı ile birlikte lenf sisteminin yükü artıyor ve ödem gelişiyor.
Lenf ödem belirtileri nelerdir?
- Sıkışma,
- Dolgunluk hissi,
- Karıncalanma,
- Şişlik ve kızarıklık,
- El ve el bileğinde hareket zorluğu,
- Yüzük, bilezik, saat, ayakkabının zamanla sıkmaya başlaması,
- Deride gerginlik hissi,
- Hareket zorluğu,
- Tekrarlayan cilt enfeksiyonları,
- Cilt üzerinde siğil benzeri büyüme,
- Ciltte deformasyon,
- Kol altı ve kasık bölgesinde ağrı,
- Ağrı ve ağırlık hissi.
Lenf ödem tehlikeli bir durum mudur?
Lenf ödemin en büyük tehlikesi dokuları enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirmesidir. Dolayısıyla ödemli dokunun yaralanması veya zorlanması enfeksiyon riski açısından istenmeyen bir durumdur. Diğer bir tehlikesi ise yarattığı estetik sorunlardır. Uzuvlarda yarattığı basınç ve dolgunluk sebebiyle kişinin yaşam kalitesini ciddi anlamda etkiler. Üstelik önlem alınmadığı takdirde lenf damarı kanserine yatkınlığı da artar.
Lenf ödem nasıl teşhis edilir?
Hastalığın teşhis edilmesinde hasta öyküsü çok önemlidir. Eğer lenf ödemden şüpheleniliyorsa ilk araştırılan hastada travma, enfeksiyon veya memede cerrahi müdahale olup olmadığıdır. Daha sonra kol ve bacaklarda şişme, ağırlaşma ve ağrı gibi şikayetleri incelemek için ultrason ile bakılır. Eğer ultrason ile kesin tanı konulamazsa diğer görüntüleme yöntemleri tercih edilir.
Lenf ödem nasıl tedavi edilir?
Lenf ödem tedavisi hastanın dokularındaki şişliğe göre değişiklik gösterir. Eğer lenf ödem ilk evrelerdeyse ve şişlik az ise evde egzersizler yapılarak ve bası giysileri giyilerek kolaylıkla tedavi edilebilir. Eğer şişlik derecesi gözle görülebilir ve ölçülebilir seviyedeyse bu durumda fizik tedavi gerekir. Fizyoterapistler ile elle yani manuel lenf drenaj tedavisi, çok katmanlı bandaj uygulaması ve egzersizler uygulanır.
